کد مطلب:29250 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:143

عطّار نیشابوری












.

4033. عطّار نیشابوری، در شأن علی علیه السلام می گوید:


رونقی كان دین پیغمبر گرفت
از امیر مؤمنان حیدر گرفت


چون امیر نَحل، شیر فَحل شد
ز آهن او سنگ، مومِ نحل شد


میر نحل از دست و جان خویش بود
زآن كه علمش نوش و تیغش نیش بود


گفت:اگر در رویم آید صد سپاه
كس نبیند پشت من در حربگاه...


«لا فتی إلّا علی»ش از مصطفی است
وز خداوند جهانش «هل أتی» است


از دو دستش «لا فتی» آمد پدید
وز سه قرصش «هل أتی» آمد پدید


آن سه قرص او چو بیرون شد به راه
سرنگون آمد دو قرص مِهر و ماه


چون نبی موسی، علی هارون بُود
گر برادرشان نگویی، چون بود؟...


او چو قلب آل یاسین آمده است
قلب قرآن، «یا»و«سین»، زین آمده است


قلب قرآن، قلب پُر قرآن اوست
«والِ مَن والاه»، اندر شأن اوست.[2].


4034. وی در جای دیگر می سراید:


خواجه حق، پیشوای راستین
كانِ علم و بحر حلم و قطب دین


ساقی كوثر، امام رهنما
ابن عمّ مصطفی، شیر خدا


مرتضای مجتبی، جفت بتول
خواجه معصوم و داماد رسول


در بیان رهنمونی آمده
صاحب سرّ «سَلونی» آمده


مقتدای دین به استحقاق، اوست
مفتی مطلق، علی الإطلاق، اوست


چون علی از عین های حق، یكی است
عقل را در بینش او كی شكی است؟


هم ز «أقضاكم» علی جان آگه است
هم علی مَمسوس فی ذات اللَّه است


از دمِ عیسی چو مرده زنده خاست
او به دم، دست بُریده كرد راست


گشت اندر كعبه آن صاحب قبول
بت شكن بر پشتیِ دوش رسول


در ضمیرش بود مكنونات غیب
زان برآوردی ید بیضا ز جَیب


گر ید بیضا نبودش آشكار
كی گرفتی ذوالفقار آن جا قرار؟


گاه در جوش آمدی از كار خویش
گه فرو گفتی به چاه، اسرار خویش


در همه آفاق، همدم می نیافت
در درون می گشت و مَحرم می نیافت.[3].









    1. فرید الدین ابو حامد محمّد بن ابی بكر ابراهیم بن اسحاق عطار نیشابوری، در سال 540 ق، در نیشابور به دنیا آمد. وی كار پدر خود (عطّاری) را دنبال می كرد. او مرید مجد الدین بغدادی و ركن الدین اسحاق و قطب الدین حیدر بود. وی چون دیگر عارفان به سفر پرداخت و از ماوراء النهر تا مكّه، بسیاری از مشایخ را زیارت كرد و در سال 618 ق، به دست مغولی كافر، كشته شد. از آثار وی است:تذكرة الأولیاء، دیوان اشعار، منطق الطیر، اسرار نامه، الهی نامه و مصیبت نامه.
    2. مصیبت نامه (تصحیح:نورانی وصال، تهران:زوّار، 1356 ش):36 - 34.
    3. منطق الطیر (تصحیح:محمّد روشن، تهران:انتشارات نگاه، 1374ش، اوّل):53. فرید الدین عطّار نیشابوری در این ابیات، امام علی علیه السلام را «پیشوای راستین»، «قطب دین»، «امام رهنمای»، «مرتضای مجتبی»، «خواجه معصوم» و... می داند و با تضمین كلمه ای از سخن امام علی علیه السلام كه فرمود:«سلونی قبل أن تفقدونی»، آن حضرت را «صاحب اسرار سلونی» می خواند و با التفات به سخنی از مولا علی علیه السلام كه فرمود:«لو كُشف الغطاء ما ازددت یقیناً» و«ما شَككتُ فی الحق مُذ اُریته»، می گوید:


      چون علی از غیب های حق، یكی است
      عقل را در بینش او كی شكی است؟


      و با استشهاد به دو حدیث مستند نبوی كه فرمود:«علیٌّ أقضیكم» و «لا تلوموا علیّاً إنّه مَمسوسٌ فی ذات اللَّه»، می گوید:


      هم ز «أقضاكم»، علی، جانْ آگه است
      هم علی «ممسوس فی ذات اللَّه» است.